Obrzęki nóg to dolegliwość, która może przytrafić się każdemu bez względu na wiek. Powstają one w wyniku nagromadzenia się płynu w przestrzeni międzykomórkowej. Mogą być skutkiem urazu, stanu zapalnego lub pojawiać się przy innych schorzeniach. Do ich powstawania może również przyczynić się ciężka praca fizyczna, ciągła praca w jednej stałej pozycji (stojąca lub siedząca) czy przegrzanie. Bardzo często obrzęki towarzyszą kobietom w ciąży lub podczas menstruacji.
Często osoby z obrzękami mają również:
😵💫 żylaki nóg
😵💫 skurcze nóg
😵💫 częste uczucie ciężkości nóg
😵💫 przebarwienia skóry
😵💫 teleangiektazje (tzw. "pajączki")
Obrzęki kończyn dolnych mogą być: jedno lub/i obustronne, symetryczne lub asymetryczne, ostre lub przewlekłe. Obrzęki twarde umiejscowione są podpowięziowo, obrzęki miękkie - nadpowięziowo.
Obrzęk ostry z reguły występuje w przebiegu bakteryjnych stanów zapalnych, chorób reumatycznych czy po przebytych urazach. Obrzęk przewlekły występuje rzadziej , z reguły związany jest z przewlekłymi zaburzeniami w przepływie limfy.
Rodzaje schodzeń , którym towarzyszą obrzęki
🦵schorzenia kardiologiczne - obrzęki mogą występować, gdy mamy zaburzone krążenie. Z reguły opuchnięcia pojawiają się wieczorem.
🦵choroby nerek - obrzęki mogą występować w wielu miejscach. Często przyczyną jest zatrzymywanie wody w organizmie oraz sodu.
🦵reumatyzm - obrzęki stawów bardzo często pojawiają się przy tej chorobie.
🦵alergie - z reguły obrzęki są tymczasowe.
Ze względu na mechanizm powstawania obrzęków wyróżniamy:
🦶obrzęk hydrostatyczny - wywołany wzrostem ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach włosowatych,
🦶obrzęk limfatyczny - gdy nieprawidłowo funkcjonują naczynia limfatyczne lub jest utrudniony przepływ chłonki z powodu ucisku.
🦶obrzęk zapalny - powstaje w wyniku aktywacji stanów zapalnych w organizmie
🦶obrzęk onkotyczny - pojawia się wskutek zmniejszenia stężenia albumin w surowicy krwi, obniżenia ciśnienia onkotycznego osocza i zwiększenia przenikania płynów z łożyska naczyniowego do przestrzeni pozanaczyniowej.
Obrzęk limfatyczny jest bardzo częstym schorzeniem wśród Polaków. Układ limfatyczny zaczyna działać nieprawidłowo, a w tkance podskórnej zaczyna gromadzić się płyn śródtkankowy, który prowadzi do stanów zapalnych i obrzęków. Nie ma co ukrywać, że jest to choroba trudna do wyleczenia. Nieleczony obrzęk może nawet doprowadzić do martwicy tkanek.
Leczenie obrzęków nóg
Konsultacja u lekarza jest z reguły konieczna. Odpowiednio dobrane leki mogą zmniejszać obrzęk, wzmocnić naczynia krwionośne oraz wpłynąć na pracę żył. Jedną z metod zmniejszania obrzęków jest kompresoterapia oraz drenaż limfatyczny.
Drenaż limfatyczny jest to zabieg, który ma usprawnić krążenie chłonki, poprawić motorykę układu chłonnego oraz zregenerować uszkodzony układ limfatyczny. Podczas takiego masażu wykonanego przez doświadczonego fizjoterapeutę lub masażystę stosowane są specjalne chwyty wykonywane z odpowiednią częstotliwością i odpowiednią siłą. Ruchy podczas takiego drenażu wykonywane są do najbliższych węzłów chłonnych, zawsze zaczynając od części proksymalnych (bliższych linii pośrodkowej ciała), a dopiero w dalszej części przechodzimy do opracowania części dystalnych (dalszych od linii pośrodkowej ciała) masowanego obszaru. Zabieg ten wykonuje się co najmniej 2-3 razy w tygodniu, w serii minimum 10 zabiegów. Jeśli jesteś profesjonalistą i chciałbyś wykonywać drenaż limfatyczny z elementami kinesiotapingu - sprawdź naszą ofertę szkoleniową.
Domowe sposoby na obrzęki nóg
Istnieją domowe sposoby, które przyczyniają się do zmniejszenia obrzęków nóg. Takie działanie na pewno wspomoże zabiegi wykonywane u profesjonalistów.
✍️ stosowanie zimnych okładów i moczenie nóg w chłodnej wodzie
✍️ ograniczenie spożycia soli
✍️ picie większej ilości wody
✍️ suplementacja witaminą B6
✍️ unikanie fast foodów
✍️ stosowanie żeli z ekstraktem z kasztanowca i arniki
✍️ unikanie kąpieli w bardzo gorącej wodzie
✍️ częstsza zmiana pozycji - zwłaszcza w pracy
✍️ aktywność fizyczna
✍️ stosowanie aerozoli chłodzących z mentolem, hesperydyną
✍️ chodzenie w specjalnej odzieży - uciskowe rajstopy, podkolanówki
✍️ szczotkowanie na sucho nóg z zastosowaniem kolejności drenażowej (jeśli nie wiesz jak je wykonać - zapraszam do lektury e-booka "Suche Szczotkowanie Ciała - Piękna Skóra bez tajemnic!" i zakupu delikatnej szczotki do ciała Maseko Sensitive)
Co jeszcze możesz zrobić dla swoich nóg? Czyli obrzęk nóg spojrzeniem naukowym...
Mówi się, że układ limfatyczny nie posiada pompy jaką jest serce dla układu krążenia. Jednak możemy wspierać układ limfatyczny poprzez wsparcie mięśni łydki, które stają się pompą dla tego układu.
Istnieją badania naukowe dotyczące wpływu mięśni łydki (zwłaszcza mięśnia brzuchatego łydki (gastrocnemius) i mięśnia płaszczkowatego (soleus) na zmniejszenie obrzęków kończyn dolnych. Te mięśnie odgrywają kluczową rolę w mechanizmie tzw. „pompy mięśniowo-żylnej”, która wspomaga przepływ krwi żylnej i limfy w kierunku serca, redukując zastój płynów.
💫Mięsień brzuchaty łydki (gastrocnemius) i mięsień płaszczkowaty (soleus)
Badania i wnioski:
1. Tasiopoulos et al. (2004)
Tytuł: "The role of the calf muscle pump in chronic venous insufficiency"
Czasopismo: Angiology (DOI: 10.1177/000331970405500501)
Wnioski: Aktywność mięśni łydki znacząco poprawia powrót żylny u pacjentów z przewlekłą niewydolnością żylną, co zmniejsza obrzęki.
2. Araki et al. (1994)
Tytuł: "Role of the soleus and gastrocnemius muscles in venous hemodynamics of the lower limb"
Czasopismo: Journal of Vascular Surgery (DOI: 10.1016/S0741-5214(94)70005-0)
Wnioski: Oba mięśnie (brzuchaty i płaszczkowaty) generują ciśnienie wspomagające przepływ żylny, przy czym mięsień płaszczkowaty jest aktywny nawet w spoczynku.
3. Eze et al. (2016)
Tytuł: "Calf muscle pump impairment and delayed healing of venous leg ulcers: A systematic review"
Czasopismo: Phlebology (DOI: 10.1177/0268355516638201)
Wnioski: Osłabienie pompy mięśniowej łydki koreluje z występowaniem obrzęków i trudno gojących się owrzodzeń żylnych.
💫Trening mięśni łydki a redukcja obrzęków
4. Padberg et al. (2004)
Tytuł: "Exercise training improves venous ulcer healing: A randomized trial"
Czasopismo: Journal of Vascular Surgery (DOI: 10.1016/j.jvs.2004.07.041) -
Wnioski: Programy ćwiczeń angażujących mięśnie łydki przyspieszają gojenie owrzodzeń żylnych i redukują obrzęki.
5. Browse et al. (1997)
Tytuł: "The physiology and hemodynamics of chronic venous insufficiency of the lower limb"
Czasopismo: Annals of Surger(DOI:10.1097/00000658-199706000-00013)
Wnioski: Skurcze mięśni łydki zwiększają ciśnienie w żyłach głębokich nawet do 200 mmHg, co skutecznie przeciwdziała zastojowi płynów.
6. Kuga et al. (2002)
Tytuł: "Effect of exercise on calf muscle pump function in patients with chronic venous insufficiency"
Czasopismo: International Angiology (PMID: 12384644)
Wnioski: Regularne ćwiczenia mięśni łydki poprawiają wydolność pompy żylnej u pacjentów z obrzękami.
3. Podsumowanie mechanizmu - Pompa mięśniowo-żylna:
Skurcze mięśni łydki działają jak „serce obwodowe”, tłocząc krew z żył powierzchownych do głębokich, co redukuje zastój (Badylak et al., Journal of Physiology).
Limfodrenaż: Aktywność mięśni stymuluje również przepływ limfy, co potwierdzają badania na modelach obrzęku limfatycznego (np. Mortimer et al., Lymphatic Research and Biology).
4. Praktyczne rekomendacje z badań
Zalecane ćwiczenia:
🎯Unoszenie pięt w pozycji stojącej/siedzącej („calf raises”)
🎯Spacery, jazda na rowerze
🎯Ćwiczenia oporowe z obciążeniem łydki
Częstotliwość: Minimum 3 razy w tygodniu (wg zaleceń z badań Padberga i Kugi).
👇👇👇Czas na domowe przepisy, które możecie pobrać w formacie pdf👇👇👇
Problem obrzęków nóg jest coraz powszechniejszy. Mało się ruszamy, pracujemy przy biurkach i dużo jeździmy autem, co przyczynia się do powstawania obrzęków kończyn dolnych. Pamiętajmy, że obrzęki mogą dotknąć każdego z nas, dlatego warto wiedzieć o domowych sposobach radzenia sobie z nimi. Profilaktyka zdrowotna to klucz do uniknięcia problemów z obrzękiem nóg – zadbaj o siebie zanim będzie za późno! 🤓
Dominika Kucińska
Magister Zdrowia Publicznego
Comments